AFNAME NIPT

Wat is de NIPT?

De NIPT of Niet Invasieve Prenatale Test is een moleculaire screeningstest die, via een eenvoudige bloedafname van de moeder, het risico berekent van de foetus op trisomie 21 (syndroom van Down), trisomie 18 (syndroom van Edward) en trisomie 13 (syndroom van Patau). Met de NIPT kan ook het geslacht van de baby bepaald worden.

Tijdens de zwangerschap komt er door het afsterven van placentale cellen, zowel DNA van de foetus als van de moeder vrij. De foetale fractie van dit celvrije DNA (cell free DNA of cfDNA) in het bloed van de moeder varieert tussen 3 en 20% afhankelijk van de zwangerschapsduur.

Stalen

De NIPT analyseert de hoeveelheid cfDNA van de chromosomen 21, 18 en 13. In een normale situatie heeft elke lichaamscel 2 kopieën van deze chromosomen. Bij een baby met trisomie 21, 18 of 13 zijn er 3 kopieën van de respectievelijke chromosomen aanwezig en stijgt het relatieve aandeel van het foetaal cfDNA.

Wie komt in aanmerking voor de NIPT?

De test is beschikbaar voor alle zwangere vrouwen vanaf de 10e zwangerschapsweek, gerekend vanaf de eerste dag van de laatste menstruatie, voor zwangerschappen met 1 of 2 foetussen. Dat geldt ook voor zwangerschappen na IVF met een eicel van de moeder of van een donor.

Welke NIPT gebruikt het labo?

Naast de genetische centra die de NIPT in huis ontwikkeld hebben, bieden ook verschillende firma’s de NIPT aan. We hebben gekozen voor de NIPT Harmony van de Amerikaanse firma Ariosa. Uitgevoerd bij meer dan 200.000 patiënten, is de NIPT Harmony, wetenschappelijk gezien, de meest gedocumenteerde test op de markt. De NIPT wordt uitgevoerd in Medina Dendermonde.

Medina Afname Nipt

In tegenstelling tot de NIPT van de genetische centra en andere firma’s, analyseert de NIPT Harmony zeer gericht enkel de chromosomen 21, 18 en 13. Door deze gerichte analyse heeft deze test een zeer hoge positieve predictieve waarde voor trisomie 21, 18 en 13. Met andere woorden de kans op een vals positief resultaat is minimaal.

Mosaïcisme, deleties of duplicaties van chromosoom 21, 18 of 13 worden niet bepaald. Ook andere chromosoomafwijkingen, kanker en moleculaire monogene aandoeningen zoals mucoviscidose en fragiele X worden niet opgespoord.

Wat zijn de beperkingen van de NIPT?

Voor een betrouwbaar resultaat moet er minimaal 4% foetaal cfDNA in het bloed van de moeder aanwezig zijn. Volgende situaties kunnen de oorzaak zijn van een laag percentage foetaal cfDNA:

  • De moeder lijdt aan ernstige obesitas (BMI > 35).
  • Bij een zwangerschap van minder dan 10 weken.
  • Wanneer er bij de aanvang van de zwangerschap sprake was van een tweeling en één van beide foetussen vroeg in de zwangerschap gestorven is (vanishing twin).
  • Vanaf 3 of meer foetussen.
  • De moeder heeft een bloedtransfusie, stamceltherapie, immuuntherapie of transplantatie ondergaan.
  • De moeder is drager van een chromosomale afwijking.

Wat zijn de afnamecondities?

  • De test wordt uitgevoerd op het bloed van de moeder. Hiervoor zijn 2 speciale cfDNA-tuben nodig die in een handige afname-set bij het laboratorium kunnen opgevraagd worden. De patiënte moet niet nuchter zijn voor de bloedafname.
  • De cfDNA-tuben bevatten een vloeistof die ervoor zorgt dat er geen lyse van de maternale witte bloedcellen optreedt. Na de bloedafname dienen het bloed en de vloeistof voldoende gemengd te worden door de tuben 8 à 10 keer voorzichtig te zwenken.
  • Het is aangewezen om de stalen zo snel mogelijk aan het laboratorium te bezorgen. Een bloedafname is 7 dagen stabiel in de cfDNA-tuben en dient bewaard te worden op kamertemperatuur tot de analyse. Extreme temperaturen of schudden van de tuben kan tot lyse van de maternale witte bloedcellen leiden. Hierdoor komt er maternaal DNA vrij wat kan resulteren in een te laag percentage foetaal cfDNA  om de risicoberekening te kunnen uitvoeren.
Aanvraagformulier

Welke informatie van de moeder is vereist voor de NIPT?

Op het aparte aanvraagformulier voor de NIPT bevinden zich onder de sectie ‘klinische gegevens’ alle noodzakelijk gegevens, nodig om het risico voor trisomie 21, 18 en 13 te kunnen berekenen. Hier moet ook aangeven worden of de moeder het geslacht van de foetus al dan niet wenst te kennen. In de sectie ‘informed consent’ worden de beperkingen van de test opgesomd. Deze moet ondertekend worden door de moeder.

Hoe betrouwbaar is de NIPT?

De NIPT Harmony blijft zoals de klassieke downscreening (combinatietest) een screeningstest, maar is veel betrouwbaarder. De NIPT Harmony heeft een sensitiviteit van > 99% voor het uitsluiten van trisomie 21, trisomie 18 en trisomie 13, terwijl de klassieke test slechts een sensitiviteit van 85% heeft voor het syndroom van Down. De bepaling van het geslacht met de NIPT heeft een sensitiviteit van > 99%. Het percentage vals positieve resultaten ligt ook betrekkelijk lager. Waar de NIPT Harmony < 0.1% vals positieve resultaten heeft voor trisomie 21, 18 en 13, heeft de combinatietest tot 5% vals positieve resultaten voor trisomie 21. Dat betekent dat 5 op 100 screenings zullen aangeven dat er een risico is voor het syndroom van Down terwijl in werkelijkheid de baby perfect gezond is.

Wat zijn de mogelijke resultaten van de NIPT?

De NIPT heeft 3 mogelijke resultaten: normaal, afwijkend en niet-conclusief. In 90% van de gevallen is het resultaat gekend binnen 5 à 10 dagen.

Bij een normaal resultaat is er geen verhoogd risico op trisomie 21, 18 en 13. Wanneer een resultaat  afwijkend is, is er een verhoogd risico op trisomie 21, 18 of 13. Een derde mogelijkheid is een niet-conclusief resultaat, wat voorkomt in 1% van de gevallen.

Medina Afname Nipt Tabel
Laborant Notitie

Wat in het geval van een afwijkend NIPT resultaat voor trisomie 21, 18 of 13?

Wanneer het NIPT resultaat afwijkend is voor een trisomie 21, 18 of 13, moet de patiënte naar de gynaecoloog doorverwezen worden om via een invasieve test, een vlokkentest of vruchtwaterpunctie, de trisomie te bevestigen.

Bij NIPT Harmony is er dus een kans van < 0.1% op een vals positief resultaat. In dit geval geeft de NIPT onterecht aan dat er een risico is voor trisomie 21, 18 of 13. Wanneer de invasieve test de trisomie bevestigt, zal de gynaecoloog de implicaties en het eventuele vervolgtraject met de patiënte bespreken.

Wat in het geval van een niet-conclusief NIPT resultaat?

Wanneer er een niet-conclusief NIPT resultaat gerapporteerd wordt, wil dit zeggen dat er geen cfDNA-percentage bepaald kon worden of dat er te weinig foetaal cfDNA gemeten werd om een betrouwbaar resultaat te kunnen geven. Dit kan te wijten zijn aan volgende situaties:

  • De integriteit van het bloedstaal werd niet behouden
  • De stabiliteit van 7 dagen tussen de dag van de bloedafname en analyse is overschreden
  • BMI moeder > 35
  • Zwangerschapsduur < 10 weken
  • Vanishing twin
  • Mosaïcisme, duplicaties of deleties van de chromosomen 21, 18 of 13
  • De moeder heeft een bloedtransfusie, stamceltherapie, immuuntherapie of transplantatie ondergaan
  • De moeder is drager van een chromosomale afwijking

Bij een niet-conclusief NIPT resultaat biedt het laboratorium zonder meerkost een tweede analyse aan. Na 2 niet-conclusieve resultaten kan enkel een invasieve test een sluitend antwoord bieden.

Zwangere Vrouw

Blijft de eerste trimesterscreening nuttig als de moeder voor de NIPT kiest?

De klassieke combinatietest (down-screening) biedt geen meerwaarde meer ten opzichte van de NIPT. Het is wel belangrijk te noteren dat de NIPT geenszins de waarde van de echografie vervangt. De bepaling van het risico op Neural Tube Defect (NTD) door middel van echografie en een bepaling van alfa-foetoproteïne (AFP) in het bloed van de moeder is niet mogelijk met de NIPT.

Wat is de kostprijs van de NIPT en voorziet het ziekenfonds in een tegemoetkoming?

Sinds 1/07/2017 is er een terugbetaling vanaf  12 weken zwangerschap. Hiervan zal de patiënt slechts €8,68 betalen en patiënten met een verhoogde tegemoetkoming niets.